Kars Platosu’nda tek eşli evlilik ve kadın erkek eşitliği, Sarıkamış 1936 beş kardeşli çekirdek aile
Arkaik dönemlerde, tarih öncesi ya da Roma İmparatorluğu’nun, şöyle ki, I. Contantinus’un İstanbul’u Roma Başkenti (İ.S.340) yaptığı yıllardan, Osmanlı’nın çöküşüne dek, insanlık bu topraklarda en çetin, kanlı nüfus hareketlerine tanık oldu.
Kars Platosu koşullarında beş çocuklu tek eşli bir evlilik var. Yüz yıl önceye gidelim. Zorlu, kıran kırana nüfus hareketleri bölgesidir bu topraklar.
Burası Doğu Kapı! Öncesi Hititler, Hurriler, Urartular var! Altıncı yüzyılla erken Şaman proto/Oğuz ve Musevi Hazara nüfus hareketleri işte bu Doğu Kapı’dan Anadolu’ya dalgalar halinde sürdü.
Değerli İzleyici,
Soğanlı Dağları bu büyük nüfus hareketlerinin geçtiği topraklardır. Coruh Kanyonları, arkaik evrelerde bunca nüfus hareketleri için doğal güzergahlardır. Bir de Onbinlerin Dönüşü’nü ekleyebiliriz. Bakın, bu denli tarih sıkıcı gelebilir hepimize.
Bakın! Burada biraz duralım! Burada biraz da hayal kuralım! İmgelem! Burada bize ulaşan bir de öykü var. Boş yerlerin dolmasını bekleyen ‘puzzle’ diyelin buna. Bir bulmaca! Bunu birlikte oynayalım dilerseniz.
1800’ün ikinci yarısında doğan bir ekek var, bir de kadın. Bu iki kişi Kars Platosu’nda o yüzyılın dördüncü çeyreğinde Soğanlı Dağları eteklerinde, Coruh Kanyonları çıkışında bir yerde evlenirler.
Bu evlilik tek eşliliktir. Bu evlilik, çiftler ölünceye dek sürer. İnandınız mı? İnanmadınızsa, bir hayal de siz kurun, serüveni bol olsun! Nasıl olacak?
Ben de bilmiyorum! Şöyle ki bana göre… Bundan yaklaşık yüz, yüz yirmi yıl önce, tek eşli bir evlilikle dünyaya gelen beş kardeşli bir öykü bırakacak geride bu imgelem. Bir ütopya!
Soruyorum size de, bu topraklarda böyle tek eşli bir evlilik düşlenebilir mi? En azından anlatılara, söylentilere konu olanlara bakalım bir de… Bir de bu topraklara Kafkaslar’dan sürekli sel suları gibi akan insan ve nüfus hareketleri tarihine bakalım.
BİR; beş kardeş yüzyılın başında tek eşli bir evliliğin çocuklarıdır. Burada biraz duralım!
Başka topraklarda, başka bir imgelem olsun bu kez! Londra, New York, Paris, Roma, Madrid, bir de Boston ve orada bir aile var. Joseph P. (1888 – 1969) Kennedy ABD, Londra (1940) Büyükelçisi. Rose Fitzgerald Kennedy (1890 – 1995) ile 1914’te evlenir. İlk çocuk 1915’te, ikincisi John F. Kennedy 1917’de doğar.
Bu tür bir imgelem çok mu abartılı olur size göre? Fakat bakın bu evlilikte dokuz çocuk ve bir de ABD Başkanlığı var.
Sarıkamış 1936’da gördüğümüz ‘aile büyüğü’ ağbi, merkez öyküde anlatıya giren tek eşli evlilik yapan bir çiftin ilk oğullarıdır.
Bu ‘aile büyüğü’nün izlediğimiz fotoğraf tarihinde, doğum tarihleri 1922 ile başlayan altı çocuğu var. Bir eksilme ile (ortadaki kız çocuğun erken ölümü) 1936 ile sonradan olacaklarla sayı dokuz olur. Benzerlikler nasıl!
Şöyle ki diyalektik evrilmeye göre ilk aile iki yüzyıllık bir tarihi olan Boston’da doğar, büyür ve yaşar. Bu fotoğraftaki aile ise Kars Platosu’ndadır ve kaç bin yıllık tarihi olduğu bilinmemektedir. Başa dönelim!
Kars Platosu koşullarında beş çocuklu tek eşli bir evlilik var. Bu BİR.
Bakın, bu tek eşli çekirdek ailenin ikisi kız, ikisi erkek dört çocuğu üstteki ana fofoğrafta derin bir öyküyü öykülüyorlar bizlere.
Okumamız için sırlar bırakmış geride. Evet! Anne ve babaları nedense bu fotoğrafta yoklar.
Buraya dek konu anlaşıldı. Tuhaf görülebilir olan, anne ve babanın tek eşli birliktelikle bu topraklarda böyle bir öykü bırakmalarıdır.
Şaşırdınız mı? Bu fotoğrafa baktığımızda bir gizin çözümüne imza atabiliriz!
Kars Platosu’nda önde oturan üç bayanın, yüzlerine yansıyan sırları okuyabildiniz mi?
Bir benzeri Paris’te olan, Londra’da olan, New York’da olan tek eşlilik bir yanda dursun!
BİR; anne ve babaları ile, tek eşli bir evliliğin çocuklarıdır bu çekirdek aile. Evet!
İKİ; tarih önüne erkeklerle eşit düzeyde çıkmışlar ki, kız çocukların yüzlerine vuran gizemli ışıkta bile bu eşitlik düzeyi okunabilir.
Evet! Yüz yıl önce bu ailede tek eşlilik ve kadın erkek eşitliği var.
Sevgi, içtenlik…
Tekin SonMez
Stockholm, 20 Ocak 2010
